GERRIT RIETVELD | MIEN RUYS | MARTIN VISSER
2017 is het Stijljaar, een landelijk evenement waarbij Brabant zich als designbestemming op de kaart zet. Bergeijk neemt hierin als ’Rietvelddorp’ een unieke positie in. Gerrit Rietveld – de Utrechtse meubelmaker en architect – is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Stijlbeweging. Buiten Utrecht bevinden zich in Bergeijk de meeste objecten van Rietveld bij elkaar. Boek, Rietveldsafari, de expo RIETVELD_RENEWED en zomerevent de Stijlparade zetten Bergeijk weer op de kaart als ‘centrum van goede smaak’.
© Norbert van Onna
Recentelijk verscheen onze unieke uitgave ‘Modernisten in Bergeijk – 100 Jaar De Stijl‘, waarin de invloed van Gerrit Rietveld, Mien Ruys en Martin Visser op het dorp wordt beschreven. Vanaf midden jaren vijftig werd het Brabantse Bergeijk overspoeld door een golf van moderne architectuur en vormgeving. Architect en meubelontwerper Gerrit Rietveld introduceerde rechte lijnen en geometrische vormen in het katholieke plattelandsdorp; zichtbaar geïnspireerd door de principes van De Stijlbeweging.
Hij ontwierp strakke bungalows voor de directie van Weverij De Ploeg, functionele eengezinswoningen, opvallend straatmeubilair en bovenal de legendarische fabrieksbouw van De Ploeg. Landschaps- en tuinarchitecte Mien Ruys volgde in zijn kielzog. Zij schetste diverse tuinen en plantsoenen met als kroonjuweel het park rond De Ploeg waarin ze haakse patronen verwerkte. Hun gezamenlijke opdrachten resulteerden in unieke ensembles waarbij architectuur en groen vloeiend in elkaar overgaan.
Het creatieve klimaat van De Ploeg en meubeldochter ’t Spectrum trok ontwerpers van formaat aan. Vermaarde designers zoals Martin Visser, Ulf Moritz, Frans Dijkmeijer, Johan van Loon en Joke Visser- Van der Heijden verbonden zich aan hun naam. Velen van hen doceerden aan de Akademie voor Industriële Vormgeving (nu Design Academy) in Eindhoven. Met hun vooruitstrevende blik zetten ze Bergeijks design wereldwijd op de kaart.
In hun Rietveldhuis ontvingen Martin en Mia Visser kunstenaars van wereldklasse. Als verzamelaars opereerden de Vissers in de voorhoede van de internationale kunstwereld. Daarmee werd Bergeijk na Amsterdam de tweede hotspot van Nederland. Richard Long, Christo en Panamarenko verbleven langere tijd voor projecten in Bergeijk. Bevriende Amerikaanse minimalisten zoals Sol LeWitt, Carl Andre en Donald Judd werden door het Bergeijkse metaalbedrijf Nebato verwelkomd. Het vervoer van hun beelden vanuit de USA voor Europese tentoonstellingen was erg kostbaar, vandaar het idee om dit lokaal te produceren. De keuze voor Nebato lag voor de hand, want hier liet Visser de meubelframes van ‘t Spectrum lassen. De fabriek produceerde veel van hun werk en werd het toonbeeld van succesvolle samenwerking tussen industrie en avant-garde. Zo vergaarde Bergeijk naam en roem als internationaal centrum van goede smaak en experimentele kunst.
In het kader van 100 Jaar De Stijl organiseert Stichting Rietveld & Ruys rondleidingen langs Rietvelds hoogtepunten. Tijdens deze Rietveldsafari ontdek je unieke plekken zoals, verscholen in de bossen, woonhuis Van Daalen door Gerrit Rietveld met authentieke sixties inrichting. In het park leer je meer over tuinarchitecte Mien Ruys, waarmee Rietveld hier veel samenwerkte. Summum van Bergeijk als ‘eiland van goede smaak’ zijn de bekende 1-2-3-jurkjes met Ploegstoffen en Spectrummeubelen, geëtaleerd in het Glazen Paviljoen. Deze jurkjes van Ulf Mortiz zijn in overleg met het Textielmuseum voor de gelegenheid opnieuw gemaakt.
Daarnaast kun je het verhaal persoonlijk beleven met de Rietveldwandel-app, die op basis van AR-ervaring is ontwikkeld (via de App-store te downloaden).
Hoogtepunt is een kijkje in het Bezoekerscentrum van Rijksmonument De Ploeg, waar momenteel de tentoonstelling Rietveld_RENEWED DeStijlFactory wordt getoond, naar idee van Aart van Asseldonk en Woth Magazine. De Ploeg is na restauratie de nieuwe bedrijfslocatie van Bruns, internationaal ontwikkelaar van tentoonstellingen en inrichtingen voor science centers en musea.
Tijdens het zomerevent de Stijlparade (19 t/m 27 augustus) zal bovendien het Mien Ruys park negen dagen zinderen van de activiteiten met als hoogtepunt de openlucht expo ‘Zitten is een Werkwoord‘. Het park wordt gedurende dit topevenement ingericht als een gigantische huiskamer in het groen; een expositie in de open lucht bestaande uit honderden designmeubels. Gemaakt door designers van naam, maar ook door lokale/regionale makers, ambachtslieden en kunstenaars. Je kunt je stoel gratis online aanmelden via een inschrijfformulier
Stoelen van tien topontwerpers/kunstenaars en aanstormende talenten vormen de vaste kern van de expositie: Piet Hein Eek, Tejo Remy & René Veenhuizen, Snodevormgevers, Aart van Asseldonk, Jurgen Bey, Nacho Carbonell, Spectrumdesign, Mal-furniture, Matty Christensen en Bert Staal, Antwan van Delft en Enrichers (Institute for Applied Motions).
Rietvelds statement ‘Zitten is een werkwoord’ is legendarisch. Hij deed zijn uitspraak naar aanleiding van kritiek op zijn houten stoelontwerpen, waarop je niet te lang kon zitten; ontworpen vanuit ‘Stijl’-principes zoals eenvoud en functionaliteit. Rietveld vond dat zitten een mate van ongemak met zich mee mocht brengen en niet alleen gericht diende te zijn op comfort: “Als je moe bent, ga je maar liggen.”
De selectionneur 